3 yếu tố để ngành Coaching Việt phát triển thực chất (thay vì lên án những người coach “lùa gà”)
Dù nhìn thấu chân tướng thật - giả trong ngành Coaching, mình chưa bao giờ viết bài chê bai những tên tuổi coaching đang lẫy lừng ngoài kia.
Bởi làm thế đâu có giúp khách hàng tin tưởng thêm vào ngành và giá trị của coaching?
Ở VN người làm chộp giật thì nhiều. Cứ nhìn xem ai cũng đa ngành đa nghề, là rõ.
Thấy trà sữa hot thì làm trà sữa
Thấy hàng xóm mở quán nướng đông khách cũng mở liền quán bbq na ná tên tuổi.
Xu hướng ở đâu thì ta ở đó, nên không có sự chuyên môn hoá hay tìm tòi đào sâu.
Coaching cũng vậy, nhiều người bắt đầu làm vì khó sẵn tệp followers rồi, hay thấy ra nhiều tiền, lại được tung hô, hoặc thấy có người hỏi thì bán khoá.
Chẳng mấy ai xuất hiện chỉn chu coi đây là sự nghiệp để theo đuổi, bồi dưỡng, phát triển dài hạn cả.
Đơn giản vì nhiều người làm Coach chỉ để cố hớt váng, vơ được bao nhiêu thì vơ.
Bán nhiều nhất có thể chứ không phải bán cho người đúng nhất có thể!
Nhiều người chỉ nghĩ cách tạo ra sản phẩm rồi bán thế nào cho lẹ, mà ít ai dành thời gian suy nghĩ xem AI dùng sản phẩm này sẽ lợi lạc nhất.
Nên học viên đáng nhẽ ra học xong 1-2 khoá hay coaching xong 1-2 lần thì phải có sự tự tin, tin tưởng hơn, nhận diện vấn đề tốt hơn, hiểu mình cần gì hơn - Mà nay càng học chỉ càng thêm nghi ngờ (nghĩ ai cũng như thế) và thêm bối rối không dám lựa chọn tiếp.
NHIỀU NGƯỜI COACH, nhưng không phải là TẤT CẢ.
Thế nhưng vô hình chung, nhiều người ấy lại to tiếng hơn, lại có kỹ năng nắm bắt tâm lý người VN hơn.
Để đến lúc như bây giờ, những cái vỏ bọc bằng KỸ NĂNG và CÔNG CỤ không còn hiệu quả, thì lại lôi nhau ra phân tích chê bai để lại hút spotlight về mình. Tôn cái cách đi của mình lên.
Mà không thấy mấy ai bàn luận bản chất của vấn đề.
Vấn đề thực sự ở đâu?
Có 2 khía cạnh của vấn đề:
1/ Khách hàng chưa thực sự hiểu cách học & phát triển, lựa chọn đúng
Đáng nhẽ ra coaching nên đi theo từng lớp:
Beginner học với người này và tận dụng guide coaching (người áp sát theo dõi).
Đủ khả năng nhận diện, hành động và tin vào trực giác rồi, thì đi lên level tiếp theo (chi trả cao hơn cho những kiến thức sâu hơn), đào sâu thấu hiểu nguyên lý còn tạo ra các bước nhảy vọt
Khi quan sát & đi vào coaching, Maii thấy hiện tại khách hàng vẫn đang giống như những quả bóng, cứ tự lăn từ chân này qua chân kia. Hồ hởi với người này rồi thất vọng xíu, rồi lại va vào người kia trong 1 guồng quay không thực sự chất lượng.
Mà thực chất ra, họ va đập sai cũng bởi Coach có xác định rõ và communicate rõ là Coaching của tôi dành cho ai, ở level nào đâu?
Chắc mẩm nhiều người lao vào học kỹ năng này chứng chỉ kia nhưng mù mờ còn chẳng rõ inner work chia theo cấp độ nào.
Coach thì ai họ cũng giúp, nhưng thiếu sự sâu sát để giúp tháo gỡ đúng cái level học viên thực sự cần!
Nên học viên phần lớn thiếu niềm tin bởi hoặc là học sai người thầy, hoặc là học sai level lớp (đang beginner đi mua khoá advance).
Cuối cùng họ bước ra với kết luận “Chỉ tin được chính mình" và thẳng tay đóng cửa với mọi sự giúp đỡ đáng lẽ sẽ cực kỳ thiết thực với họ.
Vốn niềm tin đã mỏng như tờ giấy, nay lại va đập rồi bay phấp phới trong gió.
Mà những cơn gió, là người Coach, thì hoặc chỉ chăm chăm mục tiêu là TIỀN, hoặc DANH TIẾNG, quên đi yếu tố sửa mình, phát triển chính mình để mình luôn tốt hơn.
Điều này dẫn tới điểm 2:
2/ Chất lượng Coaching/ khoá học:
Câu nói mình nhận được nhiều nhất trong 1 năm vừa qua khi làm thị trường VN:
Em từng bỏ 3k học người X, mà tới buổi thứ 2 đã nản vì biết họ không hiểu vấn đề em có!
Em từng bỏ vài trăm học Y, rồi mất gần năm để detox hết những gì được học.
Em bắt đầu học khóa nhỏ lẻ trước vì đã học 1 bài học đau là giá cao chưa chắc đi kèm chất lượng, học rồi thấy đúng mới dám đầu tư all in.
Và việc học viên vào học thử 1-2 khoá bé, rồi mua trọn bộ, rồi theo hết nhóm coaching này tới khoá kia trong thế giới Maii Vu, chỉ cho Maii thấy sự thiếu hụt một con đường tổng quan hoàn thiện và chất lượng kết quả coaching, đến thế nào ở nước mình.
Vậy Coach ra kết quả thực sự cần gì?
Để Coaching Việt phát triển đúng tiềm năng cần điều gì?
Để Coaching VN thực sự phát triển đúng tiềm năng và mang lại giá trị lõi như nó vốn nên là, cần 3 yếu tố:
1/ Khách hàng cần được educate
Khách hàng phải là một người lựa chọn đúng điều họ cần, nhìn thấy và tin vào chính mình cũng như giải pháp mình chọn.
Không mua vì tham đắm, sưu tập kiến thức, mà thực sự chắt lọc & có hành trình đi rõ ràng!
Khi bước vào thị trường này cái Maii thấy vất vả nhất là không chỉ educate cho khách tự biết và chọn điều họ cần, chịu cam kết với kết quả họ muốn có, mà còn thêm mảng chữa lành cho những niềm tin ĐÃ TỪNG bị phá vỡ do những va đập họ có với Coach cũ.
Thiết nghĩ, nếu mỗi Coach dành thời gian vừa dạy, vừa bán, nhưng cũng có khả năng giúp Audience nhận diện, ứng xử tỉnh thức hơn, educate họ trân trọng giá trị thời gian trong Coaching hơn, thì chúng ta sẽ có 1 pool audience khiến ta tự hào và yêu thích Coaching hơn nhiều!
2/Coach cần có kết quả thực lực!
Kết quả là Nội Lực hay Embodied Results của chính bạn!
Qua rồi cái thời đi học chỉ để về dạy lại, cái bạn cần là sống với kiến thức và thực sự nhìn thấy cuộc sống mình chuyển hoá rõ rệt!
MQH tốt lên như thế nào, dòng tiền thông suốt ra sao.
Chất lượng yêu bản thân, giá trị bản thân trong công việc tăng rõ rệt.
Sự tự tin và dám nói lên tiếng nói bản thân như thế nào!
Đối xử với những người xung quanh bớt triggers và giải quyết xung đột nội tâm cũng như bên ngoài, như thế nào!
Qua rồi cái thời người học chỉ mua 1 CÔNG THỨC/ KỸ NĂNG.
→Họ muốn mua kết quả & cách đi phù hợp nhất tới với kết quả đó. Chính xác đây là Embodied Results của bạn!
Life Coaching khó bán là vì thế. Bởi không ai thực sự sống đúng với kết quả, hoặc nghĩ thầm kết quả mình chẳng có gì wow so với người khác, và họ giấu nhẹm đi, cứ cố nói về những cái công cụ nào đó nghĩ là khách hàng cần!
…Thế là, nhiều người chuyển qua làm Biz coaching, tưởng “dễ ăn" hơn!
Nhưng dạy skills Biz trong khi khách còn chưa thực sự vững Nội Lực & Mindset bên trong - thì chẳng mấy mà rơi rụng hết, còn lại bao người theo được đến cùng?
Chẳng khác gì dạy trẻ con đạp xe bằng pedal và điều khiển tay lái nhưng không dạy cách giữ thăng bằng/né chướng ngại vật. Chỉ cần 1 lần ngã đau là đứa trẻ sẽ không muốn đạp xe lần nữa.
Trong Biz coaching, nhiệm vụ của chúng ta không chỉ là dạy cách đạp xe (các kỹ năng), mà là củng cố khả năng giữ thăng bằng, vượt chướng ngại vật (Nội Lực & Mindset).
Chỉ khi đứa trẻ biết giữ thăng bằng trên đường dài & đi vững qua những đoạn gập ghềnh!
Chỉ khi nó tự tin leo lên xe, đạp vững & băng băng tới bất kỳ đích đến nào nó muốn, ta mới nói nó “biết đi xe đạp".
Khi bạn xây một nền móng vững chắc nội lực cho Biz Mentee, những kỹ năng Biz bấy giờ mới thực sự có giá trị và bền vững. Chỉ khi ấy khách mới có thể tự tin bước đi và vượt qua những thách thức lớn trong biz.
Đó là lý do tại sao khi ai muốn làm việc với tôi về Biz coaching, tôi đều nhấn mạnh sự quan trọng của việc 'học giữ thăng bằng' (aka xây dựng một nền tảng Nội Lực & Mindset vững chắc).
Sau đó rồi mới nói chuyện hướng dẫn họ học cách 'đạp xe' (hay áp dụng các chiến lược kinh doanh cụ thể)
3/ Hệ thống hỗ trợ đúng tầm (Virtual Assistants/Freelancers)
Well bởi vì tư duy “né coach í ẹ” ở VN, nên hầu hết các bạn VA của chúng ta vẫn đang trên đà phát triển theo hướng tự phát.
Các bạn học theo thị trường Quốc Tế, muốn làm cho khách Quốc Tế nhưng lại thiếu nhất là cái nhìn tổng quan về nghề & ngành nên rõ ràng kém lợi thế cạnh tranh.
Chính vì thế hầu như các bạn VA vẫn đang làm việc đơn lẻ, thỉnh thoảng sign được khách nhưng kết quả có tạo ra con số thật trên Biz khách không thì… hên xui.
Kết quả công việc nhạt nhoà, họ sẽ không trụ được lâu, hoặc chỉ nhận các task update vận hành nhỏ lẻ và dễ bị thay thế.
Làm VA mà thiếu đi con đường tổng quan, cũng chẳng biết skills mình dùng chỗ nào, mang lại giá trị gì cho bức tranh tổng thể của doanh nghiệp.
Rồi mang theo tâm thế làm được 1 năm, nghĩ mình giỏi rồi, học đủ vốn rồi thì phi ra chỗ khác.
Chính sự thiếu va chạm, tổng quan và chuyên môn hoá khiến các bạn ở thế lưng chừng:
Cạnh tranh Quốc Tế thì hụt hơi
Về VN cũng chả mấy coach có đủ tầm để dẫn và giúp các bạn xây Sự Nghiệp vững chãi với một con đường phát triển rõ rệt nhất!
→ Đây cũng là lý do Maii bỏ rất nhiều công sức không chỉ đầu tư chất lượng Coaching bên trong, mà training cho Team rất nhiều về cả tổng quan con đường, mindset và chuyên môn có tính ứng dụng cao để góp phần tạo ra hiệu quả Biz!
Bởi mở rộng quy mô biz mà không có sự hỗ trợ chất lượng, thực sự mệt mỏi lắm!
TẠM KẾT
Trên đây là đôi dòng chia sẻ của người từng đứng ngoài cuộc quan sát thị trường Việt Nam (khi làm Coaching Quốc Tế trước đây), và 1 năm vừa rồi trong guồng của những “cú đá”:
Từ chấn chỉnh chất lượng khách, educate khách…
Tới giúp đỡ Biz Mentee hoàn thiện bên trong, có thực lực để giúp khách tạo ra chuyển hoá thật
Và trải qua công cuộc tuyển dụng & đào tạo hệ thống VA hỗ trợ mũi nhọn.
Thay vì tốn công sức Năng Lượng đọc mổ xẻ những thứ không có ích cho thị trường, thiết nghĩ chúng ta nên lựa chọn xây dựng 1 môi trường lành mạnh và dồn tâm sức vào đúng chỗ đang cần phát triển nhất.
Thay vì đấu đá và nghĩ chỉ cho bản thân, xây 1 Network of Trust mạnh mẽ để việc phát triển bản thân là 1 công cụ hữu ích và tạo ra kết quả thực chất để giúp nhiều người hướng tới những MQH tuyệt hơn, có sự bình an thong dong trong dòng tiền và kiến tạo những mục tiêu lớn của đời người.
Lúc đó, bạn có là Coach, mentor hay danh xưng gì, kết quả của bạn luôn là điều nhiều người muốn có.
Chẳng cần lùa ai, họ thực sự tự muốn bước đến và ngồi cùng bàn, với BẠN!
Maii Vũ
P.s: Sau bài này, Maii thực sự mong:
Những người làm nghề chân chính, hy vọng bạn sẽ nhìn thấy cái TRÁCH NHIỆM của việc hoàn thiện bản thân qua sự nghiệp này, một cách rốt ráo hơn!
Những học viên muốn học sản phẩm chất lượng, hãy dám chịu trách nhiệm cho quyết định bản thân, và đừng chạy theo nỗi sợ hay tham đắm, tỉnh táo biết mình cần gì và thực sự thiếu điều gì, để bổ sung điều ấy cho hành trình phát triển!
